گشت و گذار در گذر ۲۰۰ ساله لوطی صالح

همشهری – سعیده مرادی: کافی است از بازار حضرتی، کوچه ارامنه… راهتان را به سوی گذر لوطی صالح کج کنید. گذری که برای دسترسی به آن باید تا انتهای کوچه ارامنه بروید و به بازارچه ای برسید که سقف عظیمش، نگاهتان را جادو می کند. گذر لوطی صالح معروف ترین گذر قدیمی تهران است. یادگار دورانی که گذرها مثل کلاف های پیچ در پیچ محلات مختلف شهر را به هم متصل می کردند. با این حال، «لوطی صالح» امروزی شباهتی به روزهای پر رونق و پر رفت و آمد قبلش ندارد. گذر امروزی لوطی صالح، پر شده از مغازه ها و پاساژهای بزرگ لباس فروشی که لا به لای آنها می توانید مغازه های قدیمی با آدم های قدیمی را ببینید.

کوچه‌ای به نام یک لوطی

گذرلوطی صالح از گذرهای قدیمی تهران است که درشمال خیابان مولوی و جنوب بازار تهران در امتداد گذر قاطرچی و کوچه باغ ایلچی قرار دارد. گذری تاریخی که نام آن با نام لوطی صالح از لوطی‌های تهران قدیم گره خورده است. کسی که به فقرا، تنگدستان و خانواده‌های بی سرپرست بسیار کمک می‌کرد و زمانی عابر این گذر و ساکن آن بود. طبق بسیاری از روایات و منابع تاریخی این گذر در زمان آغامحمدخان قاجار ساخته شده‌ و از قدیمی‌ترین محله‌های تهران به شمار می آید.

گذر ۲۰۰ ساله

اما آنچه به این باغ و گذر لوطی صالح آوازه‌ بیشتری داده بود، ساخت باغ و سفارت انگلیس در آنجا بود. سفارت در جنوب گذر لوطی صالح جای داشت. سرگذشت آن چنین است که در زمان فتحعلی‌شاه قاجار، سِرگوراوزلی، نخستین سفیر بریتانیا در ایران، از شاه زمینی را برای ساخت سفارت درخواست کرد. فتحعلی‌شاه دو قطعه زمین در گذر لوطی صالح را به اوزلی واگذار کرد. قطعه شمالی زمینی کوچک بود و در بخشی که از گذر لوطی صالح جدا می‌شد، جای داشت. در همین زمین بود که ساختمان سفارت بریتانیا را ساختند. تا آنکه در زمان ناصرالدین‌شاه قاجار ساختمان سفارت به خیابان علاء‌الدوله (فردوسی کنونی) برده شد. زمانی گذر لوطی صالح پر از خانه‌های بزرگ، باغ و باغچه بود. دکان‌های مسگری، قصابی، کشک‌سابی و نانوایی در آنجا فراوان بودند و قهوه‌خانه‌ها ازدحامی داشتند. اکنون و در این سال‌ها، گذر لوطی صالح جایی برای لباس‌فروشی‌ها و ساخت پاساژ شده است.

نشانی: خیابان مولوی، گذر لوطی صالح