واکنش ارمنستان به خبرهای اخیر درباره کردور زنگزور
به گزارش همشهری آنلاین، سخنگوی نخست‌وزیر ارمنستان امروز در پاسخ به سوالات متعدد درباره رفع انسداد منطقه‌ای، تلاش کرد تا موضع دولت را شفاف‌سازی کند.
نازلی باغداساریان در پستی فیسبوکی نوشت: «تمامیت ارضی، حاکمیت و صلاحیت قضایی ارمنستان البته که قابل‌واگذاری (برون‌سپاری) نیست. اما مدیریت تجاری راه‌آهن، خط لوله و خطوط انتقال برق می‌تواند واگذار شود.»
این اظهارات در حالی بیان می‌شود که مذاکرات برای رفع انسداد مسیرها ادامه دارد. بیش از یک ماه پیش مشخص شد که طرف آمریکایی پیشنهاداتی به ایروان و باکو ارائه کرده و کمی بعد، سفیر آمریکا در ترکیه اعلام کرد که واشنگتن پیشنهاد اجاره 100 ساله کریدور زنگه‌زور را داده است.
دفتر نخست‌وزیری ارمنستان این گزینه را «غیرممکن» خواند، اما تنها دو روز بعد، نیکول پاشینیان در یک نشست خبری تأیید کرد که گزینه اصلی مورد بحث، همان پیشنهاد آمریکایی‌ها است.
اظهارات متناقض مقامات دولتی؛ از «مذاکره فعال» تا «رد کامل»
این تأیید پاشینیان با اظهارات متناقضی از سوی هم‌تیمی‌هایش همراه شد. ابتدا، آرمن یغویان، نماینده حزب حاکم، اعلام کرد که ارمنستان ایده اجاره را نپذیرفته زیرا خطر واگذاری حاکمیت را مشاهده کرده است.
سپس، روبن روبینیان، نایب‌رئیس پارلمان، توضیح داد که ارمنستان نه‌تنها پیشنهادی را رد نکرده، بلکه اصلاً پیشنهادی را که در قوانینش پیش‌بینی نشده باشد، مورد بحث قرار نداده است.
سخنگوی نخست‌وزیر ارمنستان امروز مدعی شد که رسانه‌ها در این اظهارات تناقض می‌بینند و تلاش کرد این سردرگمی را برطرف کند، اما به جای ارائه جزئیات از گزینه مورد بحث، بار دیگر بر حفظ اصول تأکید کرد.
توضیحات جدید ایروان و حذف اصل «تقابل»
نکته قابل‌توجه در توضیحات امروز نازلی باغداساریان، حذف اصل «تقابل» از میان چهار اصل برنامه «چهارراه صلح» بود.
او گفت: «می‌خواهم یک بار دیگر تأکید کنم که ارمنستان هرگز گزینه‌هایی برای مسیرهای حمل‌ونقلی که با تمامیت ارضی، حاکمیت و صلاحیت قضایی ارمنستان ناسازگار باشد را مورد بحث قرار نداده، نمی‌دهد و نخواهد داد.»
به گفته باغداساریان، ارمنستان نه‌تنها آماده بحث درباره فرمول‌های مختلف است، بلکه علاقه‌مند به دستیابی به توافق بر سر یکی از آن‌هاست.
تأکید مجدد ترکیه بر «کریدور زنگه‌زور»
در حالی که ایروان در حال بررسی گزینه‌ها با طرف آمریکایی است، سفیر ترکیه در باکو امروز به این موضوع پرداخت.
بیرول آکگون تأکید کرد که جهان تُرک به یک کریدور برای ارتباط مستقیم نیاز دارد و آن کریدور، زنگه‌زور است.
او افزود: «آذربایجان به عنوان طرف پیروز، به حق بر لزوم بازگشایی کریدور زنگه‌زور، همانطور که در توافقنامه 2020 پیش‌بینی شده، تأکید می‌کند.»
به عقیده این دیپلمات، کریدور مورد تقاضای باکو به زودی باز خواهد شد و در صورت امضا یا پیش‌امضای توافقنامه صلح و اجرای شرایط مربوط به «کریدور زنگه‌زور»، مرز ارمنستان و ترکیه نیز می‌تواند باز شود.
خوش‌بینی نماینده حزب حاکم ارمنستان به ترکیه
با وجود دیدگاه‌های آشکارا متفاوت ایروان و باکو در مورد رفع انسداد مسیرهای ارتباطی، هاسمیک هاکوبیان، نماینده حزب حاکم «پیمان مدنی» در پارلمان ارمنستان، با موضع سفیر ترکیه در آذربایجان مبنی بر امکان حل این موضوع در یکی دو سال آینده موافق است.
این نماینده حاکم حتی ابراز امیدواری کرد که این روند طولانی نشود و مسئله زودتر حل شود.
هاکوبیان گفت: «من متعصبانه ایمان دارم که به اهدافی که از ابتدا برای خود تعیین کرده‌ایم، دست خواهیم یافت، زیرا برای آن تلاش زیادی کرده‌ایم. ما قطعاً به مهم‌ترین اهداف یعنی داشتن صلح، داشتن مرزهای باز و به دنبال آن، توسعه اقتصادی خواهیم رسید.»
آیا مواضع آنکارا و ایروان «منطبق» است؟
باکو خواستار یک جاده بدون مانع و بدون بازرسی است و دیپلمات ترکیه نیز به بیانیه 9 نوامبر 2020 اشاره می‌کند؛ سندی که ایروان دیگر آن را مرتبط نمی‌داند. با این حال، عضو کمیسیون روابط خارجی پارلمان ارمنستان معتقد است که مواضع ایروان و آنکارا در مورد رفع انسداد اغلب منطبق است.
در پاسخ به این سؤال که آیا این بدان معناست که ترکیه دیدگاه ارمنستان مبنی بر لزوم رفع انسداد با حفظ تمامیت ارضی، حاکمیت و اصل تقابل را می‌پذیرد، هاکوبیان پاسخ داد: «در گفتگوها، از جمله گفتگوهای علنی، همه این موارد نیز مطرح می‌شود. اگر جستجو کنید، خواهید دید. گفتمان ما در مورد بازگشایی جاده‌ها، رفع انسداد زیرساخت‌ها و عادی‌سازی روابط با ترکیه در بسیاری از موارد منطبق بوده است.»
اعتراف نماینده ارمنی: عادی‌سازی روابط با باکو «خط قرمز» مذاکرات با ترکیه است
سفیر ترکیه در باکو روز گذشته بار دیگر تأکید کرد که پیشرفت در عادی‌سازی روابط ارمنستان و ترکیه ارتباط مستقیمی با فرآیند صلح ارمنستان و آذربایجان دارد.
آکگون گفت: «ما می‌خواهیم فرآیند عادی‌سازی روابط بین ارمنستان و آذربایجان تسریع شود. اگر توافقنامه صلح امضا یا پیش‌امضا شود و شرایط مربوط به کریدور زنگه‌زور اجرا شود، مرز ارمنستان و ترکیه نیز می‌تواند باز شود.»
این در حالی است که ایروان و آنکارا از ابتدا اعلام کرده بودند که عادی‌سازی روابط را بدون پیش‌شرط دنبال می‌کنند.
در پاسخ به این سؤال که آیا بیانیه سفیر ترکیه به معنای بازگشت به زبان پیش‌شرط‌ها نیست، نماینده حزب حاکم ارمنستان گفت: «در مذاکرات ما با طرف ترکی، این به اصطلاح پیش‌شرط که ما باید روابط خود را با آذربایجان عادی کنیم، مانند یک “خط قرمز” در طول مذاکرات وجود دارد. یعنی هنگام صحبت درباره روابط ارمنستان و ترکیه، ما به طور مشخص احساس کرده‌ایم که عادی‌سازی روابط ما با آذربایجان برای ترکیه مهم است.»
تحلیلگر ارمنی: شاید هنوز پیشنهاد مشخصی روی میز نباشد
تیگران گریگوریان، تحلیلگر سیاسی، معتقد است که سردرگمی و ابهام موجود ناشی از اظهارات ضد و نقیض مقامات مختلف دولتی است.
او می‌گوید پیام اصلی این است که ایروان با ایده «اجاره قلمرو» مخالف است.
به باور گریگوریان، با توجه به سبک سیاست خارجی دولت ترامپ، ممکن است هنوز هیچ پیشنهاد مشخص و دقیقی روی میز نباشد.
او می‌گوید: «با توجه به اینکه نماینده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا درگیر چندین مناقشه دیگر نیز هست، بعید نمی‌دانم که در حال حاضر هیچ پیشنهاد مشخصی وجود نداشته باشد. در ارمنستان البته اشتیاق جدی در این باره وجود دارد، اما بعید نمی‌دانم که این بحث‌ها چند ماه دیگر فروکش کند.»
این تحلیلگر تأکید می‌کند که ایروان و باکو همچنان در مسائل اصلی مواضع کاملاً متفاوتی دارند.
رئیس‌جمهور آذربایجان تنها 10 روز پیش بار دیگر تأکید کرد که بارهای آذربایجانی و شهروندان این کشور نباید چهره مرزبان ارمنی را ببینند، در حالی که ایروان پاسخ داده بود که عبور از خاک ارمنستان بدون مواجهه با سرویس‌های مربوطه، هیچ گزینه‌ای ندارد.
