فرمان آماده‌باش «اون» برای یک جنگ واقعی | شرق آسیا در سایه تنش؛ جنگ، اعتراض و بازی خطرناک تایوان
به گزارش همشهری‌آنلاین، شرق آسیا در طول یک هفته گذشته، صحنه تحولات شتاب‌زده و پرتنشی بود که هر یک به‌تنهایی می‌توانست تیتر یک رسانه‌های جهان باشد. اما در ازدحام بحران‌های اوکراین و خاورمیانه، این موج ناآرامی از نگاه عده‌ای پنهان ماند. از گسترش و تشدید درگیری‌ها در مرز تایلند و کامبوج گرفته تا صفوف معترضان در کوالالامپور، از فرمان آماده‌باش «برای جنگ واقعی» در پیونگ‌یانگ تا چرخش آشکار تایپه به‌سوی رژیمی جنجالی صهیونیستی، منطقه‌ای را که زمانی به‌عنوان موتور رشد اقتصادی آسیا شناخته می‌شد، اکنون بیش از هر زمان دیگری در کانون بحران‌های ژئوپلیتیکی قرار داد. آنچه در ظاهر پراکنده و بی‌ارتباط می‌نماید، در لایه‌های زیرین خود روایتی واحد از بازچینش قدرت، تقابل بلوک‌ها و تغییر شکل موازنه‌های جهانی را بازگو می‌کند.
مثلث زمرد؛ بازتعریف مرزهای نفوذ، رقابت‌های منطقه‌ای و جایگاه قدرت‌های خارجی
درگیری‌های مرزی میان تایلند و کامبوج که از اواخر تیرماه در منطقه راهبردی «مثلث زمرد» آغاز شد، به یکی از جدی‌ترین بحران‌های ژئوپلیتیکی جنوب شرق آسیا در سال‌های اخیر تبدیل شده است. گزارش‌ها حاکی از آن است که این درگیری‌ها تاکنون به کشته شدن دست‌کم ۳۰ تا ۳۵ نفر و آوارگی بیش از ۱۳۰ هزار غیرنظامی منجر و موجب بسته‌شدن گذرگاه‌های مرزی، قطع مبادلات تجاری و تشدید فضای امنیتی در مناطق مرزی شده است.
در این منطقه که نقطه تلاقی مرزهای تایلند، کامبوج و لائوس به شمار می‌رود، تنش‌های دیرینه بر سر مالکیت برخی معابد و اراضی همچنان شعله‌ور است. ارتش تایلند در این دور از درگیری‌ها از جنگنده‌های اف-۱۶ (F‑16) و مهمات خوشه‌ای استفاده کرده و در مقابل، کامبوج با توپخانه سنگین و راکت‌های بی‌ام-۲۱ (BM‑21) پاسخ داده است.
انور ابراهیم نخست‌وزیر مالزی به‌عنوان رئیس دوره‌ای اتحادیه اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا (موسوم به آسه‌آن) در واکنش به تشدید تنش‌ها میان این ۲ کشور، پیشنهاد میانجی‌گری و آتش‌بس فوری را مطرح کرد. اگرچه کامبوج از این ابتکار استقبال کرده، اما تایلند ادامه گفت‌وگو به‌صورت دوجانبه را خواستار شده و نسبت به ورود شخص ثالث ابراز تردید کرده است.
با وجود تلاش‌ها برای مهار بحران، فضای بی‌اعتمادی تاریخی، شکاف‌های سیاسی داخلی ۲ کشور و ناکارآمدی ساختاری آسه‌آن در مدیریت مناقشات امنیتی، چشم‌انداز حل‌وفصل سریع این بحران را مبهم کرده است. بسیاری از تحلیلگران معتقدند که تنش در مثلث زمرد تنها یک نشانه از بحرانی عمیق‌تر است که به بازتعریف مرزهای نفوذ، رقابت‌های منطقه‌ای و جایگاه قدرت‌های خارجی در جنوب شرق آسیا گره خورده است.
پیوند نمادین تجزیه‌طلبی؛ تایوان و اسرائیل در یک قاب
تایوان در اقدامی بی‌سابقه با اعزام نماینده رسمی به سرزمین‌های اشغالی و تخصیص بودجه برای ساخت یک مرکز درمانی در یکی از شهرک‌های صهیونیستی، موضع جانبدارانه‌ای در حمایت از رژیم اسرائیل اتخاذ کرده است. این اقدام، همزمان با تشدید حملات به غزه و در بحبوحه انتقادات جهانی از اشغالگری، نشانه‌ای از چرخش آشکار تایپه در سیاست خارجی خود محسوب می‌شود.
چین در واکنش به این همگرایی، آن را نقض آشکار اصل «چین واحد» ارزیابی و تاکید کرده که تایوان با ورود به منازعاتی که خارج از چارچوب صلاحیت آن است، در حال تشدید بی‌ثباتی منطقه‌ای و مشروعیت‌بخشی به اشغال سرزمین‌های دیگر است. این اقدام از سوی پکن «سیاسی، تحریک‌آمیز و غیرمسئولانه» توصیف شده است.
کارشناسان روابط بین‌الملل نیز این اتحاد را هم‌سرنوشتی میان دو ساختار غیررسمی و مورد مناقشه در نظام بین‌الملل می‌دانند؛ پیوندی که از نظر حقوقی و اخلاقی مشروعیت ندارد و به تعمیق شکاف‌های ژئوپلیتیکی در شرق و غرب آسیا کمک می‌کند. تایوان، با این چرخش سیاسی، به بازیگری فعال در صف‌بندی‌های جدید جهانی تبدیل شده است.
آماده‌باش کره‌شمالی برای یک جنگ واقعی
کیم جونگ اون رهبر کره شمالی در جریان بازدید از یک رزمایش توپخانه‌ای، از نیروهای مسلح کشورش خواست تا برای «جنگ واقعی» آمادگی کامل داشته باشند. این اظهارات در شرایطی مطرح شده که تنش‌ها در شرق آسیا، به‌ویژه پیرامون تایوان، دریای جنوبی چین و مانورهای مشترک آمریکا، ژاپن و کره جنوبی، شدت گرفته است. پیونگ‌یانگ در ماه‌های گذشته با آزمایش‌های موشکی متعدد و رزمایش‌های گسترده، هشدار داده است که در برابر هرگونه تهدید، پاسخ «سخت و فوری» خواهد داد.
تحلیلگران معتقدند که کیم با چنین پیام‌هایی می‌کوشد قدرت بازدارندگی کره شمالی را در برابر فشارهای خارجی تقویت کند و همزمان، انسجام داخلی ارتش را حفظ نماید. به‌نظر می‌رسد رزمایش اخیر نه‌فقط یک تمرین نظامی، بلکه بخشی از راهبرد سیاسی کره شمالی برای تثبیت جایگاه خود در معادلات امنیتی منطقه است.
تظاهرات گسترده علیه انور ابراهیم در پایتخت مالزی
هفته گذشته هزاران نفر در کوالالامپور پایتخت مالزی با برگزاری تظاهرات گسترده علیه انور ابراهیم نخست‌وزیر این کشور، استعفای وی را خواستار شدند. معترضان با شعارهایی همچون «انور کناره‌گیری کن!» نسبت به افزایش هزینه‌های زندگی، تورم و عمل‌نشدن وعده‌های اقتصادی دولت اعتراض کردند.
این اعتراضات در حالی رخ داد که دولت انور برای کاهش نارضایتی عمومی، طرح پرداخت کمک نقدی یک صد رینگیتی به همه افراد بالای ۱۸ سال را از ابتدای شهریور اعلام کرده و وعده داده است قیمت سوخت را نیز کاهش دهد. با این حال، بسیاری از منتقدان این اقدامات را ناکافی و واکنشی دیرهنگام توصیف کرده‌اند.
نظرسنجی‌های اخیر نشان می‌دهد که گرچه محبوبیت نخست‌وزیر هنوز در سطحی نسبتا قابل‌قبول باقی مانده، اما فشارهای اقتصادی، همزمان با مسئولیت او در ریاست دوره‌ای آسه‌آن، جایگاه داخلی‌اش را با چالش مواجه کرده است. برخی تحلیلگران هشدار داده‌اند که ادامه این وضعیت می‌تواند ثبات سیاسی دولت را در ماه‌های آینده تهدید کند.
در پایان می‌توان بیان کرد که مجموعه این تحولات، از نظامی‌سازی منطقه تا شکاف‌های سیاسی و اقتصادی، حاکی از آن است که شرق آسیا در آستانه ورود به مرحله‌ای نوین از واگرایی و تنش‌های ساختاری قرار گرفته است. در چنین شرایطی، موازنه قدرت در منطقه به‌طرزی ناپایدار در حال جابه‌جایی است؛ امری که می‌تواند در آینده‌ای نه‌چندان دور، به بازتعریف نظم امنیتی و ژئوپلیتیکی آسیا و شکل‌گیری صف‌بندی‌های جدید منجر شود؛ صف‌بندی‌هایی که فراتر از رقابت‌های سنتی، متاثر از بحران‌های داخلی، فشارهای اقتصادی، و پیوندهای فرامنطقه‌ای خواهند بود.
بنابراین، این عملکردها می‌تواند معادلات قدرت در آسیا و حتی فراتر از آن را دگرگون سازد. در فضایی که دیپلماسی از نفس افتاده و نظامی‌گری جایگزین گفت‌وگو شده، پرسش اینجاست که آیا منطقه شرق آسیا به‌سوی مهار تنش‌ها حرکت می‌کند، یا در آرامشِ پیش از طوفان ایستاده است؟
