روایت تلخ آسیب به زیرساخت‌های درمانی و درد و رنج غیرنظامیان

به گزارش خبرگزاری مهر، ابراهیم نوری گوشکی، عضو پیوسته انجمن جهانی پزشکان خانواده ( WONCA) یادداشتی را در اختیار مهر گذاشت.
متن یادداشت به شرح زیر است:

در دنیای پرآشوب امروز، واژه امنیت تنها به معنای فقدان جنگ و درگیری نیست؛ بلکه شامل دسترسی ایمن و پایدار به خدمات اساسی انسانی همچون بهداشت، درمان، آب سالم و تغذیه کافی نیز می‌شود. در میان این نیازها، شاید هیچ حوزه‌ای به اندازه‌ی سلامت و درمان با حیات مستقیم انسان‌ها گره نخورده باشد. اما متأسفانه، یکی از نخستین قربانیان در بحران‌های انسانی، زیرساخت‌های بهداشتی و درمانی‌اند؛ همان مکانی که باید پناهگاه و شفای رنج‌دیدگان باشد، گاه خود به خاک و خون کشیده می‌شود.

بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها، مراکز اورژانس و خانه‌های بهداشت، نه تنها ساختمان‌هایی پر از تجهیزات پزشکی هستند، بلکه مأمنی برای زنده ماندن، آرامش یافتن و بازسازی زندگی مردم هر کشوری هستند. با این حال، در بسیاری از نقاط جهان خصوصاً در کشورهای توسعه نیافته و در حال توسعه، این مراکز نه‌تنها از آسیب در امان نیستند، بلکه گاهی به کانون آسیب تبدیل می‌شوند. فروریختن سقف یک بیمارستان، انفجار در نزدیکی بیمارستان و مراکز درمانی یا قطع جریان برق در اتاق عمل، می‌تواند به‌سادگی جان ده‌ها انسان را در یک لحظه بگیرد.

این فجایع، محدود به یک نقطه یا منطقه خاص نیستند.. در سال‌های اخیر، سازمان‌های بین‌المللی از حملات متعدد به مراکز درمانی در آسیا، آفریقا و خاورمیانه خبر داده‌اند؛ برخی از این مراکز بارها هدف قرار گرفته‌اند، و کادر درمانی که در آن‌ها مشغول خدمت‌رسانی بودند، جان خود را از دست داده‌اند. در چنین شرایطی، سلامت دیگر یک حق بنیادین بشر نیست؛ بلکه به یک رؤیای محال تبدیل می‌شود.

آنچه این فجایع را بیش از پیش دردناک می‌سازد، آن است که بخش عمده قربانیان این آسیب‌ها را غیرنظامیان تشکیل می‌دهند؛ زنان بارداری که به امید تولد نوزادشان راهی بیمارستان شده‌اند، کودکان بیماری که در آغوش مادرانشان برای درمان به درمانگاه‌ها آورده شده‌اند و سالمندانی که تنها امیدشان دارویی برای کاهش دردهای مزمن است. این انسان‌ها هیچ‌گونه نقشی در بحران‌های در حال وقوع نداشته‌اند اما بیشترین فشار و رنج را تحمل می‌کنند.

تصویر کودکی زخمی در آغوش پرستاری خون‌آلود، یا صدای ناله‌های مادرانی که فرزندان خود را در آوار یک بیمارستان از دست داده اند چیزی نیست که وجدان هیچ انسانی را بی‌تفاوت بگذارد. چنین صحنه‌هایی نه تنها جراحتی بر جسم انسان‌هاست، بلکه زخمی بر وجدان بشریت است.

بر اساس کنوانسیون‌های ژنو و اصول بنیادین حقوق بشر، هرگونه تعرض عمدی یا غیرعمدی به زیرساخت‌های بهداشتی و درمانی در شرایط بحران و جنگ، ممنوع و محکوم است. این مراکز باید حیاتی‌ترین خطوط قرمز بشری محسوب شوند اما واقعیت تلخ این است که حتی این خطوط قرمز نیز گاه نادیده گرفته می‌شوند.

سازمان جهانی بهداشت (WHO)، بارها اعلام کرده است که حمله به مراکز درمانی، نقض مستقیم حقوق بشردوستانه بین‌المللی محسوب می‌شود و می‌تواند فجایعی گسترده در پی داشته باشد؛ از شیوع بیماری‌های واگیردار گرفته تا افزایش مرگ‌ومیرهای قابل پیشگیری.

تخریب یک بیمارستان تنها محدود به آوار شدن یک ساختمان نیست، این فاجعه پیامدهای انسانی گسترده‌ای دارد؛ اختلال در واکسیناسیون کودکان، قطع درمان بیماران مزمن، توقف مراقبت‌های بارداری، افزایش بیماری‌های عفونی و کاهش دسترسی به داروهای حیاتی. حتی یک انفجار کوچک در اطراف یک مرکز درمانی می‌تواند موجی از بی‌اعتمادی و ترس در میان مردم ایجاد کند و آن‌ها را از مراجعه به پزشک یا بیمارستان باز دارد و همچنین موجب خلأ در خدمت‌رسانی می‌شود.

در بحبوحه بحران‌ها، صدای قربانیان اغلب در هیاهوی سیاسی و رسانه‌ای گم می‌شود، اما این فریادهای خاموش را باید شنید. این وظیفه تمام وجدان‌های بیدار جهانی است که از نابودی مراکز درمانی و کشتار غیرنظامیان جلوگیری کنند. بی‌تردید، حفظ سلامت و کرامت انسانی، ورای هر مرز، قومیت یا دین، مسئولیتی جهانی است.

مراکز درمانی، نه جبهه جنگ، بلکه سنگر زندگی‌اند، آن‌ها را باید حفظ کرد؛ نه تنها با قوانین، بلکه با وجدان، تعهد و همدلی. هر انسانی که در میان دود و آوار یک بیمارستان جان می‌سپارد، نه تنها قربانی یک فاجعه، بلکه یادآور این حقیقت تلخ است که ما هنوز راه زیادی تا تحقق کامل انسانیت داریم.

امروز، بیش از هر زمان دیگر، جامعه جهانی باید یکپارچه و فراگیر عمل کند. سازمان‌های بین‌المللی، نهادهای بشردوستانه، انجمن‌های علمی گروه پزشکی، و حتی رسانه‌ها باید با هم متحد شوند تا ضمن شفاف‌سازی فجایع، مطالبه‌گری مؤثر برای جلوگیری از تکرار آن‌ها شکل گیرد.

افکار عمومی جهانی نباید نسبت به چنین اتفاقاتی بی‌تفاوت باشد، هر عکس، هر گزارش، هر روایت می‌تواند تلنگری باشد برای جهانیان که بدانند رنج بیماران در مناطق بحران‌زده، تنها مسئله‌ای محلی نیست؛ بلکه زخمی است بر پیکره مشترک انسانیت.

اگر نتوانیم در سخت‌ترین لحظات، از حق سلامت و زندگی انسان‌ها دفاع کنیم، چه امیدی به آینده‌ای انسانی باقی می‌ماند؟ نباید اجازه داد مراکز درمانی به اهداف تهدید و تخریب تبدیل شوند. این مراکز باید تا ابد، نماد صلح، زندگی و همدلی باقی بمانند.

بیایید همگی، از جایگاه انسانی و حرفه‌ای خود، صدای بی‌صدایان باشیم؛ آن‌ها که تنها خواسته‌شان، زندگی همراه با سلامتی، آرامش، امنیت، نشاط و کرامت است. به امید دنیایی به دور از جنگ و خشونت.