نگاهی به آثار شاخصی که به امضای بصری حماسه اربعین تبدیل شده‌اند
همشهری آنلاین، فاطمه عباسی: این پدیده شگفت‌انگیز که میلیون‌ها انسان را در مسیری واحد به‌سوی یک مقصد مشترک به حرکت درمی‌آورد، دیگر تنها یک آیین مذهبی نیست، بلکه به یک بوم بزرگ و زنده برای خلق ماندگارترین روایت‌های انسانی بدل شده است. در این میان، این چشم تیزبین هنرمندان است که توانسته روح این حماسه را از قاب‌های تکراری خارج کرده و جوهره آن را در قالب نقاشی، خوشنویسی، عکاسی و دیوارنگاری‌های شهری جاودانه کند؛ هنری که نه فقط راوی، بلکه خود بخشی از این حرکت عظیم شده است.
شاید بتوان گفت هنر اربعین، ترجمان بصری همان «شور» ی است که قرن‌هاست در جان و دل مردمان ریشه دوانده؛ شوری که امروز در آثار هنرمندان معاصر تجلی یافته است. وقتی قلم حسن روح‌الامین بر بوم می‌لغزد و دیوارنگاری عظیم «جاده بهشت» را بر پیکر شهر می‌نشاند، او تنها یک نقاش نیست، بلکه میلیون‌ها زائر را در قابی حماسی نمایندگی می‌کند. یا زمانی که مسعود نجابتی، استاد برجسته گرافیک با هنرمندی تمام، حروف را در هم می‌تند تا لوگوی جهانی «الحسین یجمعنا» را خلق کند، او درواقع یک هویت بصری مشترک برای این اقیانوس انسانی تعریف می‌کند؛ امضایی که فارغ از هر نژاد و ملیتی به نماد وحدت تبدیل شده است.
این روایت هنری، صحنه‌هایی را به تاریخ می‌سپارد که شاید از چشم دوربین‌های خبری پنهان بماند. نگاه خسته اما امیدوار یک زائر در لنز دوربین عکاس پیشکسوتی چون سیدعباس میرهاشمی یا تجلی آسمانی این سفر در نقاشی‌های معنوی عبدالحمید قدیریان، همگی قطعاتی از یک پازل بزرگ هستند که تلاش می‌کنند به این سؤال پاسخ دهند؛ راز این جاذبه بی‌پایان چیست؟ هنر در مواجهه با اربعین، از قالب یک اثر تزئینی یا مناسبتی فراتر رفته و به ابزاری برای تعمق و کشف ابعاد پنهان این گردهمایی بی‌نظیر تبدیل شده است. در این گزارش تصویری به تماشای منتخبی از همین آثار شاخص می‌نشینیم؛ آثاری که هرکدام پنجره‌ای نو به‌سوی درک عمیق‌تر این پدیده بی‌بدیل می‌گشایند.
حسن روح‌الامین بدون شک یکی از سرشناس‌ترین و تأثیرگذارترین هنرمندان حال حاضر در زمینه نقاشی دینی و عاشورایی است. سبک منحصر به فرد او در به تصویر کشیدن وقایع تاریخی-مذهبی با رویکردی حماسی و دراماتیک، او را به چهره‌ای بین‌المللی تبدیل کرده است. اربعین سال گذشته حسن روح‌الامین و محمدعلی نادری با حضور در بام کربلای معلی به اجرای ۲اثر نقاشی پرداختند. قرار بود این دو نقاش تا سحرگاه اربعین نقش خود را بر بوم بکشند و در آن روز از آن رونمایی کنند.
این دیوارنگاره یکی از نقاشی‌های حسن روح‌الامین با عنوان «در مصاف» است و با شعار «پشت به پشت و صف‌شکن / کیست حریف تن به تن» سال ۱۳۹۹رونمایی شد.
عبدالحمید قدیریان از نقاشان پیشکسوت و صاحب سبک در حوزه هنر دینی و قرآنی است که نگاهی معنوی و عرفانی به وقایع دارد. او مجموعه‌ای از نقاشی‌ها را با عنوان «آسمان حسین(ع)» خلق کرده است که به ابعاد معنوی و آسمانی واقعه عاشورا و پیاده‌روی اربعین می‌پردازد.
مسعود نجابتی یکی از برجسته‌ترین و تأثیرگذارترین طراحان گرافیک، تایپوگراف‌ها و مدیران هنری ایران به‌ویژه در حوزه فرهنگ و هنر دینی. او مدیر هنری بسیاری از پروژه‌های بزرگ فرهنگی و مذهبی بوده است. نجابتی طراح لوگوی رسمی و جهانی راهپیمایی اربعین با شعار «الحسین یجمعنا» (حسین ما را گردهم می‌آورد) است. این لوگو که به نماد اصلی این حرکت عظیم تبدیل شده، یک اثر تایپوگرافی هوشمندانه است که وحدت و همبستگی حول‌محور امام حسین(ع) را به زیبایی به تصویر می‌کشد و هرساله در تمام محصولات فرهنگی و رسانه‌ای مرتبط با اربعین در سطح جهانی استفاده می‌شود.
در میان انبوه تصاویر ثبت‌شده از حماسه اربعین، این نگاه هنرمندانه و دقیق عکاسان ایرانی است که قاب‌هایی ماندگار و جهانی خلق کرده است. هنرمندان برجسته‌ای از کشورمان با فاصله گرفتن از کلیشه‌های رایج و مستندنگاری صرف به شکار لحظاتی پرداخته‌اند که عصاره این رویداد عظیم معنوی را در خود جای داده است. درخشش پیاپی این هنرمندان در رویدادهای معتبری همچون «جایزه جهانی اربعین» و کسب رتبه‌های برتر در بخش‌های تک‌عکس و مجموعه عکس، گواهی بر این مدعاست که عکاسی آیینی ایران، نه‌تنها در ثبت واقعه، بلکه در خلق اثر هنری تأثیرگذار و روایتگر به بلوغی مثال‌زدنی دست یافته است؛ مانند امیر قیومی که این تصویر زیبا را ثبت کرده است.
