همشهری آنلاین-مریم شیرافکن: آیا تا به حال پیش آمده وسط غذا خوردن ناگهان احساس سیری کنید، بدون اینکه دلیلش را بدانید؟ شاید فکر کنید این کار معده یا مغز است، اما پژوهش‌های تازه نشان می‌دهند که بخشی از این فرمان از سوی باکتری‌های ساکن روده صادر می‌شود!

مطالعه‌ای که به‌تازگی در مجله معتبر Nature منتشر شده، پرده از ارتباطی مستقیم بین باکتری‌های روده و مغز برداشته است. این مسیر تازه کشف شده، نوعی «حس پنهان» در بدن ماست که محققان آن را حس نوروبیوتیک نامیده‌اند.

مغز فرمان نمی‌دهد، گوش می‌دهد!

در این پژوهش، دانشمندان دریافتند که سلول‌هایی خاص در روده بزرگ (به نام سلول‌های نوروپاد) می‌توانند مولکولی به نام فلاژلین را تشخیص دهند. این مولکول در ساختار حرکتی بسیاری از باکتری‌ها وجود دارد و وقتی غذا می‌خوریم، سطح آن در روده افزایش می‌یابد.

سلول‌های روده پس از تشخیص این سیگنال، ماده‌ای به نام PYY ترشح می‌کنند که از طریق عصب واگ به مغز پیام می‌دهد: «بس است، سیر شدیم!»

پرخوری از کجا می‌آید؟

در آزمایش‌هایی که روی موش‌ها انجام شد، زمانی که این مسیر عصبی قطع یا مسدود شده بود، حیوانات به خوردن ادامه می‌دادند و وزن بیشتری اضافه می‌کردند. این موضوع می‌تواند نشانه‌ای از نقشی باشد که میکروبیوم روده در کنترل اشتها و حتی چاقی دارد.

آینده درمان‌های ضد چاقی؟

این یافته‌ها درک ما از نقش باکتری‌های روده در سلامت روان و جسم را دگرگون می‌کند. شاید در آینده، به جای داروهای سرکوب‌کننده اشتها، درمان‌هایی مبتنی بر فعال‌سازی این حس نوروبیوتیک طراحی شود—مثلاً از طریق تنظیم میکروبیوم یا حتی استفاده هدفمند از فلاژلین.

یادمان باشد: روده فقط یک لوله گوارشی نیست، بلکه با مغز در گفت‌وگوست. شاید وقت آن رسیده بیشتر به صدایش گوش دهیم!

منبع:

Liu WW, Reicher N, Alway E, et al. (2025). A gut sense for a microbial pattern regulates feeding. Nature. DOI: 10.1038/s41586-025-09301-7, https://www.nature.com/articles/s41586-025-09301-7