قاچاقچیان زیبایی | خطر عجیب رژلب‌هایی که براق‌تر هستند
همشهری آنلاین – آرش نهاوندی: ایران در رتبه هفتم مصرف لوازم آرایشی جهان و اول خاورمیانه قرار دارد و ۲ تا ۳ میلیارد دلار گردش مالی برای بازار لوازم آرایشی ایران تخمین زده میشود. چالش اصلی در این حوزه اما واردات قابل توجه محصولات قاچاق است چون بعد از اجرای قانون ممنوعیت واردات لوازم آرایشی از سال ۹۷، با گذشت ۷ سال کمتر از ۴۰ درصد نیاز بازار را از سوی تولیدکنندگان داخلی تامین میشود و بخش قابل توجهی از محصولات خارجی موجود در بازار از مسیر قاچاق به دست مصرف‌کنندگان می‌رسد. [آشنایی با راه‌های تشخیص اصالت مواد آرایشی و بهداشتی خارجی] متخصصان بارها تاکید کرده‌اند که بسیاری از برندهایی هم که در بازار آزاد و پیج‌های اینستاگرامی فروخته می‌شوند، فاقد مجوز رسمی سازمان غذا و دارو هستند و می‌توانند آسیب‌های زیادی را برای سلامت مصرف‌کنندگان به همراه داده باشند. همین چند روز پیش هم بود که عبدالعلی رحیمی مظفری، عضو هیئت رئیسه کمیسیون انرژی مجلس اعلم کرد که محصولات آرایشی قاچاق با شیوع ۲۹۶ نوع بیماری ارتباط مستقیم دارند، چون در کارگاه‌های زیرزمینی و بدون هیچ‌گونه نظارت بهداشتی تولید شده و از مبادی غیررسمی وارد کشور می‌شوند و حاوی فلزات سنگین، مواد شیمیایی سمی و ترکیبات سرطان‌زا هستند که می‌توانند عوارض جبران‌ناپذیری از حساسیت‌های پوستی گرفته تا ناباروری و انواع سرطان‌ها را برای مصرف‌کنندگان به همراه داشته باشند.
مساله نگران کننده هم کاهش سن مصرف لوازم آرایشی در کشور است که گفته میشود به ۱۵ سال هم رسیده است. به همین دلیل سازمان غذا و دارو طی ماه‌های اخیر در معرفی محصولات فاقد مجوز و نظارت بر بازار مصرف گام‌های جدی‌تری برداشته و همواره تاکید بر مصرف محصولاتی را دارد که کد رهگیری و برچسب اصالت (ttac) را داشته باشند. آنها در اطلاعیه‌های متنوع اسامی محصولات و برندهای فاقد مجوز را اعلام می‌کنند که شاید به وفور در بازار عرضه دیده باشید. موضوع مهمی که در برنامه تندرستی تلویزیون اینترنتی مورد بررسی قرار گرفت و مهمانان این برنامه دکتر محمود آل‌بویه، مدیرکل فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو و دکتر مجتبی بوربور، نایب رئیس انجمن واردکنندگان دارو و کارشناس واردات فراورده‌های سلامت محور بود که به نکات مهمی در این حوزه اشاره کردند.
دلیل راه افتادن بازار غیرمجازها
آل بویه، مدیرکل فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو درباره وضعیت بازار آرایشی و بهداشتی گفت: مصرف فرآورده‌های بهداشتی جنبه عام‌تری دارد و از بدو تولد آغاز و تا انتهای زندگی ادامه دارد. نوزادی که به دنیا می‌آید ابتدایی‌ترین مواجهه‌اش با شامپو و صابون مخصوص شستشو است و در انتهای زندگی هم شوینده‌ای که با آن پیش از تدفین بدن را می‌شویند. محصولات آرایشی هم طیف وسیعی از نظر مصرف‌کننده دارند و می‌توانند همه اقشار جامعه را پوشش دهند.
به گفته آل‌بویه، از سال ۹۷ بر اساس مصوبه وزارت صمت داشت، واردات لوازم آرایشی ممنوع شد، اما واردات مواد اولیه آزاد بود چون ما کارخانجاتی در داخل کشور داریم که این مواد اولیه را به محصول تبدیل می‌کنند. این مساله باعث رشد کارخانجات و صنایع داخلی شد که بتوانند طیف وسیعی از لوازم آرایشی و بهداشتی را چه از طریق مهندسی معکوس و چه از طریق فناوری‌هایی که در اختیار داشتند تولید کنند.
او با بیان این که در فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی برند یا علامت تجاری مهم است، ادامه داد: زمانی که یک علامت تجاری بین مردم جا می‌افتد و به آن عادت می‌کنند همواره به دنبال آن هستند. به همین دلیل با وجودی که توانمندی کارخانجات ما بسیار زیاد شد و توانستند محصولات متنوعی را پوشش دهند و وارد بازار مصرف کنند اما برخی از مصرف‌کننده‌ها به دنبال همان برند خاص هستند. به همین دلیل بازاری ایجاد شد که اجناس غیرمجاز عرضه شد.
این مسئول تاکید کرد: یکی از کارهایی که ما در سازمان غذا و دارو در اداره کل فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی انجام می‌دهیم، رصد بازار سراسر کشور است و فرآورده‌هایی را که غیرمجاز تشخیص داده به ۱۹ نهاد و سازمان اعلام خواهد شد. طرف اصلی هم معاونت‌های غذا و دارو در سراسر کشور هستند و نهادها و سازمان‌ها موظفند به محض دیدن نشان تجاری غیرمجاز آن را جمع‌آوری کنند.
همه لوازم‌های آرایشی فانتری نیستند
آل‌بویه درباره مصوبه ممنوعیت وادارت لوازم آرایشی که باعث شد دسترسی مردم به برخی برندها محدود شود، عنوان کرد: زمانی که درباره این مصوبه تصمیم گرفتند، به این نکات واقف بودند. اما واقعیت این است که واردات این فرآورده‌های ارزبر هیچگاه اولویت نبوده و برخی از آنها به عنوان محصول فانتزی مطرح هستند. البته همه این‌ها فانتزی نیستند، مثل کالر کازمتیک‌ها (Color Cosmetic) که فرآورده‌های پوششی هستند و برخی از بیماری‌های پوستی را می‌پوشانند. این فرآورده‌ها صرفا عوارض روی پوست را پوشش می‌دهند یا هم‌رنگی ایجاد می‌کنند اما درمان ندارند.
مدیرکل فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو درباره اینکه چند درصد از محصولات بهداشتی آرایشی بازار تولید داخل هستند، گفت: آمار دقیقی در این مورد ندارم. حدود دو سوم از امور مربوط به تولید فرآورده‌های آرایشی، بهداشتی و سلولوزی در ایران در خارج از وزارت بهداشت انجام میشود. فقط کار نظارت بر سلامت بودن این فرآورده‌ها در وزارت بهداشت انجام می‌گیرد تا ضرری برای مصرف کننده نداشته باشد. همان‌گونه که دارو می‌تواند فواید یا عوارض داشته باشد، محصولات آرایشی و بهداشتی هم در صورت نداشتن خط تولید استاندارد، استفاده از مواد اولیه نامناسب، یا رعایت نشدن اصول صحیح اختلاط، نه تنها فایده‌ای نخواهند داشت، بلکه می‌توانند عوارض نامطلوبی برای مصرف‌کنندگان داشته باشند.
او در این باره به یکی از عوارض مهم در رژلب‌های تقلبی اشاره و عنوان کرد: در برخی از این محصولات می‌توان به وجود فلزات سنگین اشاره کرد. به طور مثال، در رژ لب‌هایی که براقیت خاصی دارند، میزان سرب بالاست و عوارض سیستمیک در بدن ایجاد کند. یعنی در کلیه‌ها رسوب کرده و منجر به بروز عوارض متعددی می‌شوند. بنابراین، یکی از الزامات برای محصولات خارجی این است که شرکت واردکننده، از ابتدا، یعنی از زمان تهیه مواد اولیه، تا مراحل نهایی حمل و نقل، ورود به ایران و رساندن محصول به دست مصرف‌کننده، تمامی فرآیندها را تحت نظارت باشد.
غذای سگ و گربه و خلال دندان وارد می‌کنیم!
بوربور، هم در ادامه این برنامه درباره میزان فرآورده‌های قاچاق فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی در بازار مصرف بیان کرد: اگر سیاست‌گذار واقع‌بین نباشد، پیامدهای آن گریبان‌گیر جامعه خواهد شد. برای ما هم سوال است که چرا در سال ۹۷ ممنوعیت واردات لوازم آرایشی در نظر گرفته شد؟ در قانون تجارت ایران دو نوع مانع مورد تایید است؛ موانع فنی و موانع تعرفه‌ای.
او با بیان این که از همان سال ۹۷ تا کنون محصولاتی مانند غذای سگ و گربه و خلال دندان وارد شده، ادامه داد: وقتی بدون در نظر گرفتن این موانع و نیازهای جامعه، سیاست‌گذاری شود، آسیب‌هایی را به همراه داد. فرهنگ جامعه ما هم تحت تأثیر فرهنگ عامه، دنیای مجازی و بسیاری از مؤلفه‌های دیگر، به برندها ارزش بیشتری قائل است.
این کارشناس محدودیت در واردات فرآورده‌های آرایشی را در افزایش حجم قاچاق موثر دانست و عنوان کرد: با ایجاد این محدودیت‌ها، مصرف‌کننده را محروم می‌کنیم و در نتیجه با مسائلی همچون قاچاق، مشکلات بهداشتی و تقلب مواجه می‌شویم. معتقدم تقلب در حوزه محصولات آرایشی – بهداشتی در حال حاضر بسیار رایج شده است. باید توجه داشت که مبادی قاچاق ما صرفاً واردات کالا نیست، بلکه تولید زیرزمینی و غیرمجاز، بدون رعایت ضوابط بهینه تولید و کیفیت مؤثر، تحت عنوان برندهای معتبر، در داخل کشور به شدت در حال انجام است. به این ترتیب، بخشی از تأمین بازار غیررسمی که می‌توان آن را به عنوان فرآورده‌های تقلبی نامید، در داخل ایران در حال انجام است.
بوربور معتقد است سیاست‌گذار در حوزه سلامت، سیاستی ضدسلامت را در پیش گرفته است. زمانی هم که صحبت از قاچاق دارو، مکمل، فرآورده بهداشتی، آرایشی و ملزومات دارویی است، چرا باید اینقدر فراوانی آن زیاد باشد؟ البته نمی‌توان انتظار داشت که قاچاق به صفر برسد، اما حجم بالای آن نشان می‌دهد که نیازمند بازنگری هستیم.
تقلب در عطر و ادکلن بیشتر است
بوربور با تاکید بر این که تقلبات در حوزه آرایشی بیشتر در حوزه عطر و ادکلن بیشتر دیده میشود، عنوان کرد: این یعنی ما سلامت مردم را با دیدی تک‌بعدی محدود به یک سری از مسائل تجاری و ندادن حق انتخاب، محدود کرده‌ایم. قطعاً ما در سند بالادستی خود باید از تولیدکننده حمایت کنیم، اما تولید در دنیای امروزی تنها یک بخش از ماجراست. برندینگ، تغییر ذائقه و هزاران مولفه دیگر وجود دارد که در این دنیای مدرن باید مد نظر باشد.
به گفته نایب رئیس واردکنندگان دارو تولید صرفاً یک هنر نیست، بلکه یک صنعت پیچیده با ابعاد گوناگون است. بسیاری از مسائل و مؤلفه‌های دیگر باید به عنوان یک فرایند در تغذیه بازار مورد توجه قرار بگیرد. فعالان این حوزه باید اطلاعات دقیقی درباره میزان محصولات قاچاق موجود در بازار داشته باشند و اینکه این محصولات چگونه وارد و عرضه می‌شوند. این فرآیند، ذاتاً یک امر خلاف قانون است. بنابراین، دشوار است که برای این موضوع یک آمار مستند و متقن داشته باشیم. اما می‌توان از آمارهای شناسایی شده استفاده کرد و دریافت که بیشتر قاچاق در چه نقاطی اتفاق می‌افتد.
او تاکید کرد: بر اساس تحلیل‌های موجود و آمارهای قابل دسترسی، می‌توان گفت که بیش از ۵۰ درصد از بازار محصولات آرایشی و بهداشتی کشور قاچاق و واردات غیرقانونی است. این رقم نسبت به سال‌های گذشته که واردات فعال‌تر و رسمی‌تری داشتیم، نشان می‌دهد که حجم قاچاق و محصولات غیرقانونی به شدت افزایش یافته است.
۳۵ دلار سرانه مصرف محصولات قاچاق
این کارشناس با تاکید بر این که سرانه مصرف محصولات قاچاق در این حوزه حدود ۳۵ دلار برای هر فرد برآورد میشود، عنوان کرد: این رقم نشان‌دهنده حجم قابل توجه مصرف این نوع محصولات در کشور است.
او در پاسخ به سوالی درباره مرزهای ورودی محصولات قاچاق به کشور بیان کرد: مبادی اصلی ورود قاچاق عمدتاً مرزهای غربی و شمال غربی کشور هستند. مرزهای جنوبی ایران هم به دلیل نزدیکی به کشورهای حوزه خلیج‌فارس، نقش مهمی در واردات غیرقانونی ایفا می‌کنند. البته این پدیده‌های غیرقانونی در تمامی نقاط کشور وجود دارند و نیاز است که سیاست‌ها و نظارت‌ها به صورت جامع و سراسری بر این موضوع تمرکز داشته باشند. این وضعیت، اهمیت نظارت دقیق‌تر و کنترل جدی‌تر بر واردات و عرضه محصولات آرایشی و بهداشتی را به وضوح نشان می‌دهد.
اولویت تخصیص ارز به محصولات آرایشی
آل‌بویه در پاسخ به این سوال که آیا سازمان غذا و دارو بر اساس نیاز بازار و مطالبات مردم از واردات قانونی فرآورده‌های بهداشتی و آرایشی حمایت کرده یا خیر، گفت: در کشور نهادهای متعددی در این زمینه تحقیق می‌کنند و نظرات خود را در جلسات مختلف ارائه می‌دهند. از جمله انجمن تولیدکنندگان فرآورده‌های آرایشی بهداشتی، انجمن واردکنندگان، انجمن تولیدکنندگان بدون کارخانه و انجمن‌های مرتبط با بیماری‌های پوست. اما تصمیم‌گیرندگان نهایی در این زمینه، افراد دیگری هستند.
او ادامه داد: نیازهای اساسی کشور در اولویت قرار دارند و فرآورده‌های آرایشی بهداشتی معمولاً در انتهای این لیست قرار می‌گیرند. با توجه به اینکه حتی مواد اولیه مورد نیاز برای تولید این محصولات نیز عمدتا وارداتی هستند و نیازمند ارز، تخصیص ارز محدود به این حوزه در اولویت نیست. به این ترتیب، اگر مجری مجبور به تصمیم‌گیری بین تخصیص ارز به فرآورده‌های آرایشی-بهداشتی یا مواد اولیه یا محصولات ضروری‌تر باشد، انتخاب مشخص است.
به گفته مدیرکل فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو اگر نوبت به تخصیص ارز به حوزه آرایشی بهداشتی برسد، مجری باید تصمیم بگیرد که این ارز را به محصول نهایی، ماده بینابینی (بالک) یا ماده اولیه اختصاص دهد. در این حالت، اولویت همیشه با ماده اولیه است چون واردات ماده اولیه می‌تواند منجر به فعال شدن خطوط تولید کارخانجات و ایجاد اشتغال‌زایی کند. همچنین باعث رونق بازار باشد که باعث میشود حتی مازاد تولید را به کشورهای دیگر صادر کرده و ارزآوری برای کشور و کارخانه داشته باشیم. به این ترتیب، تخصیص ارز به ماده اولیه، سرمایه‌گذاری بلندمدت و سودآورتری نسبت به تخصیص آن به محصول نهایی است. با این رویکرد، تخصیص ارز به مواد اولیه به دلیل ظرفیت بالای صادرات محصولات بهداشتی به کشورهای همسایه، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. این امر باعث میشود که تخصیص ارز به محصولات نهایی در اولویت پایین‌تری قرار گیرد.
سه عامل انتخاب محصول
آل‌بویه درباره اولویت‌های تخصیص ارز به این توضیح را هم اضافه کرد که ابتدا مواد اولیه تامین می‌شوند، سپس مواد بینابینی و در نهایت، در صورت وجود ارز کافی، محصولات نهایی. تنوع بسیار زیاد در محصولات آرایشی و بهداشتی و تأثیر قدرت خرید مصرف‌کننده بر انتخاب محصول، نشان می‌دهد که این بازار بسیار گسترده و دارای سطوح مختلفی است. از افراد با توان مالی بالا که به دنبال محصولات لوکس هستند تا افراد با توان مالی کمتر که به دنبال محصولات مقرون‌به‌صرفه‌تر هستند، همگی در این بازار حضور دارند. این تنوع و گستردگی بازار، تصمیم‌گیری در مورد تخصیص ارز را پیچیده‌تر می‌کند، زیرا باید به نیازها و تقاضای تمام اقشار جامعه توجه شود.
او با تاکید بر این که سه عامل قیمت، تجربه شخصی و تبلیغات (به ویژه تبلیغات مجازی) نقش بسیار مهمی در انتخاب محصولات آرایشی و بهداشتی دارند، عنوان کرد: تبلیغات مجازی با وجود گستردگی و دسترسی آسان، گاهی باعث انتشار اطلاعات نادرست و گمراه‌کننده است. مصرف‌کننده باید با دقت و آگاهی بیشتری به تبلیغات توجه کند.
بررسی چند شاخص کلیدی
بوربور هم درباره راهکارهای جلوگیری از تقویت بازار فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی قاچاق بیان کرد: بررسی نتایج سیاست‌های ارزی در طول این ۸ سال (از سال ۹۷) بسیار مهم است. دو شاخص کاهش بازار قاچاق و رشد تولید داخلی می‌توانند معیارهای خوبی برای ارزیابی موفقیت یا عدم موفقیت سیاست‌های اتخاذ شده باشد. اگر بازار قاچاق افزایش یافته و تولیدکنندگان داخلی نتوانسته‌اند رشد قابل توجهی داشته باشند، نشان می‌دهد که سیاست‌های فعلی نیازمند بازنگری و اصلاح هستند.
او تاکید کرد: اگر بخواهیم به این سوال پاسخ دهیم که آیا سیاست‌های ارزی در این مدت درست بوده یا خیر، باید به چند شاخص کلیدی توجه کنیم؛ این که مصرف‌کنندگان به طیف گسترده‌ای از محصولات با قیمت مناسب دسترسی دارند یا اگر مصرف‌کنندگان به دلیل محدودیت‌های وارداتی یا افزایش قیمت‌ها، مجبور به استفاده از محصولات قاچاق یا محصولات باکیفیت پایین‌تر شده‌اند، نتیجه این است که سیاست‌ها به درستی عمل نکرده‌اند. شاخص دیگر این که آیا تولیدکنندگان داخلی توانسته‌اند با استفاده از ارز تخصیص‌یافته، تولید خود را افزایش دهند، کیفیت محصولات را بهبود بخشند و در بازارهای داخلی و خارجی رقابت کنند؟ در این شاخص هم اگر تولیدکننده نتوانسته به این اهداف دست پیدا کند، قطعا سیاست‌ها نتوانسته‌اند به طور موثر از تولید داخلی حمایت کنند.
بیشتر بخوانید:
- ۷ روش برای تشخیص لوازم آرایشی و بهداشتی اصل و فیک
- رژ لب و برق لب‌های غیرمجاز معرفی شدند
به گفته بوربور، شاخص دیگر این که آیا سیاست‌های ارزی توانسته‌اند به کاهش خروج ارز از کشور کمک کنند و اگر قاچاق کالا همچنان وجود دارد و باعث خروج غیرقانونی ارز از کشور میشود، نشان‌دهنده این است که سیاست‌ها نتوانسته‌اند به طور کامل از خروج ارز جلوگیری کنند. نکته دیگر این که باید ببینیم آیا سیاست‌ها توانسته‌اند ایران را به یک هاب تولیدی در منطقه تبدیل کنند و امکان همکاری با تولیدکنندگان بین‌المللی را فراهم کنند؟ اگر چنین اتفاقی نیفتاده، نشان‌دهنده این است که سیاست‌ها نتوانسته‌اند از ظرفیت‌های بین‌المللی به طور کامل استفاده کنند.
او معتقد است، سیاست‌گذار باید در نظر داشته باشد که ایران با داشتن بازار ۹۰ میلیونی، بزرگترین جمعیت در خاورمیانه و مصرف بالای مردم، پتانسیل بالایی برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی و تبدیل شدن به یک هاب تولیدی در منطقه را دارد. اما مسائل بین‌المللی و محدودیت‌های موجود، مانع از تحقق این پتانسیل شده است. حمایت از تولید داخل نباید به معنای جلوگیری از واردات باشد. در واقع، واردات می‌تواند به عنوان یک فرصت برای تولیدکنندگان داخلی عمل کند، به شرطی که سیاست‌های مناسبی برای حمایت از آنها در برابر رقابت خارجی اتخاذ شود. اینکه وزیر صمت چند سال پیش وعده صادرات ۲میلیارد دلاری دارو را داده، اما در عمل صادرات دارو به سختی به ۸۰میلیون دلار می‌رسد، در حالی که ارزش واقعی واردات در این حوزه ۴ میلیارد است، نشان می‌دهد که برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌گذاری‌ها در این زمینه با واقعیت‌های موجود همخوانی نداشته است.
راهکارهای برون رفت از وضعیت بحرانی
بوربور در ادامه درباره راهکارها برای برون رفت از این وضعیت گفت: تمرکز بر زنجیره تامین و شناسایی نقاطی که بیشترین ارزش افزوده را ایجاد کند، راهکار بسیار هوشمندانه‌ای است. سرمایه‌گذاری در تولید مواد اولیه، به خصوص در حوزه‌هایی که مزیت رقابتی داریم، می‌تواند ارزآوری داشته باشد و در نهایت به توسعه تولید کالای ساخته شده در داخل کمک کند. تعرفه‌ها ابزاری هستند که دولت‌ها برای حمایت از تولید داخلی و تنظیم بازار از آنها استفاده می‌کنند.
اما به گفته این کارشناس نکته مهم این که تعرفه‌ها باید به صورت هوشمندانه و با در نظر گرفتن شرایط خاص هر صنعت تعیین شوند، تا به جای ایجاد انحصار و کاهش رقابت، به توسعه و رقابت‌پذیری تولیدکنندگان داخلی کمک کنند. استدلال متولیان سازمان غذا و دارو مبنی بر استفاده از تعرفه‌ها برای ایجاد درآمد و تخصیص آن به خدمات اساسی هم بسیار منطقی است اما در واقع، با دریافت تعرفه از واردات کالاهای لوکس یا غیرضروری، دولت می‌تواند منابع مالی لازم برای تامین خدمات پایه مانند بهداشت، دارو، غذا و خدمات بهداشتی را فراهم کند.
او تاکیدکرد: این رویکرد می‌تواند به توزیع عادلانه‌تر منابع و بهبود رفاه عمومی کمک کند. منظور هم این است که باید به زنجیره ارزش محصولات آرایشی-بهداشتی نگاهی دقیق‌تر داشته باشیم. اگر در تولید برخی مواد اولیه، مانند مشتقات پتروشیمی، مزیت رقابتی داریم، باید روی صادرات آنها تمرکز کنیم. این کار نه تنها ارزآوری دارد، بلکه می‌تواند به توسعه صنایع پایین‌دستی و تولید محصولات نهایی هم کمک کند.
چرا ترکیه موفق است و ما خیر!
بوربور به موفقیت تولیدکنندگان ترکیه‌ای در حوزه بازار آرایشی – بهداشتی هم اشاره کرد و گفت: این کشور با سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه، ایجاد برندهای قوی و همکاری با شرکت‌های بزرگ بین‌المللی، توانسته جایگاه ویژه‌ای در صنعت آرایشی بهداشتی منطقه و جهان پیدا کند. ما هم می‌توانیم با الگوبرداری از این کشور و انجام سرمایه‌گذاری‌های هدفمند، به جایگاه بهتری در این صنعت دست پیدا کنیم. این در حالی است که ترکیه منابع طبیعی غنی در زمینه تولید مواد اولیه محصولات آرایشی-بهداشتی ندارد، اما با تکیه بر دانش، فناوری و ایجاد زیرساخت‌های مناسب، توانسته در این صنعت پیشرفت کند. این نشان می‌دهد که صرفاً داشتن منابع طبیعی کافی نیست و مدیریت صحیح، نوآوری و ایجاد ارزش افزوده اهمیت بیشتری دارند.
وضعیت اقتصادی هم تاثیرگذار است
آل‌بویه در ادامه برنامه درباره تولید کنندگان لوازم آرایشی و بهداشتی بیان کرد: ۸۰ تولیدکننده بزرگ لوازم آرایشی و بهداشتی در کشور داریم که توانسته‌اند محصولات خوبی ارائه دهند و بازار را تأمین کنند. این مساله نشان‌دهنده پتانسیل بالای این صنعت در کشورمان است و می‌تواند یک نقطه قوت برای توسعه بیشتر و رقابت با برندهای خارجی باشد.
او با تاکید بر این که وضعیت اقتصادی خانوار یکی از شاخص‌های بسیار مهم در مصرف لوازم آرایشی و بهداشتی است، به مقاله‌ای در این حوزه اشاره کرد و گفت: در مقاله‌ای تحت عنوان «پدیده رژ لب» یا «لیپ استیک فنومنوم» نوشته شده؛ زمانی که وقتی وضعیت اقتصادی بد میشود و قدرت خرید مردم کم میشود، ممکن است ترجیح دهند به جای خرید محصولات باکیفیت داخلی، به سراغ محصولات ارزان‌تر (حتی قاچاق) بروند. این موضوع می‌تواند تأثیر منفی بر تولیدکنندگان داخلی داشته باشد و تلاش آنها برای حفظ کیفیت و رقابت‌پذیری را با مشکل مواجه کند.
به گفته مدیرکل فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو زمانی که مردم توانایی خرید کالاهای بزرگ و اساسی را ندارند، به مصرف کالاهای کوچک‌تر و ارزان‌تر روی می‌آورند تا به نوعی احساس رضایت و خوشحالی کنند. لوازم آرایشی و بهداشتی، به دلیل تنوع و قیمت نسبتاً پایین‌تر، می‌توانند در این شرایط جایگزین مناسبی برای کالاهای بزرگ‌تر باشند. این افزایش مصرف در شرایط بد اقتصادی، مسئولیت نظارتی را سنگین‌تر می‌کند. باید اطمینان حاصل شود که محصولات موجود در بازار، از کیفیت و سلامت لازم برخوردار هستند و مصرف‌کنندگان در ازای پولی که پرداخت می‌کنند، محصولی ایمن و مؤثر را در اختیار دارند.
مدیرکل فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو البته به این نکته هم اشاره کرد که وزارت بهداشت واردات بالک (ورود محصول به شکل خام و بسته‌بندی در داخل کشور) را به وزارت صمت پیشنهاد داده و توضیح بیشتر گفت: بالک یک مرحله بعد از مواد اولیه است ولی وارداتش می‌تواند در کشور اشتغال‌زایی کند و باعث ورود محصولات باکیفیت بالاتر شود. مزایای واردات بالک، از جمله ایجاد اشتغال و افزایش رقابت، به حدی است که باید با جدیت بیشتری دنبال شود. به همین دلیل، در اواخر سال ۱۴۰۲ یا اوایل ۱۴۰۳، نامه‌ای با امضای وزیر بهداشت برای پیگیری این موضوع ارسال شد و در آن توصیه شد واردات بالک آزاد شود و واردات بالک از ابتدای ۱۴۰۳ آزاد شد. اما اینکه شرکت‌هایی توانسته باشند واردات بالک انجام بدهند یا خیر، خبرهای خوبی در این زمینه به ما نرسیده است.
تنوع حرف اول را می‌زند
آل بویه درباره دلایل دیگر افزایش مصرف لوازم ارایشی و بهداشتی در ایران هم توضیح داد: تنوع رنگ پوست در ایران، یکی از عوامل مهم در افزایش مصرف لوازم آرایشی رنگی است. از آنجایی که افراد به دنبال محصولاتی هستند که با رنگ پوستشان هماهنگ باشد، این تنوع باعث میشود که طیف گسترده‌تری از محصولات در بازار مورد تقاضا باشد. با توجه به این تنوع و افزایش مصرف، تولیدکنندگان و واردکنندگان باید به این نکته توجه داشته باشند و محصولاتی را عرضه کنند که با نیازهای مختلف مصرف‌کنندگان ایرانی سازگار باشد.
او تاکید کرد: نظارت بر کیفیت و سلامت این محصولات نیز اهمیت بیشتری پیدا می‌کند، زیرا مصرف‌کنندگان با طیف‌های رنگی مختلف پوست، ممکن است به مواد شیمیایی خاصی حساسیت داشته باشند.
اهمیت برچسب اصالت
به گفته آل‌بویه، ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز تولیدکنندگان داخلی را موظف کرده که محصولات خود را با برچسب اصالت عرضه کنند که گام بسیار مهمی در جهت مبارزه با قاچاق است. برچسب اصالت زرد رنگ با اسکرچ و کد ۱۶ رقمی، راهی مطمئن برای تشخیص اصالت کالا است. برای شناسایی لوازم آرایشی و بهداشتی تقلبی یا قاچاق از UID هم می‌توان استفاده کرد. فرق UID و برچسب اصالت در این است که UID دارای عددی ۲۰ رقمی است که آن عدد را اگر در سایت تی‌تک وارد کنند، اصالت یا عدم اصالت کالا را اعلام می‌کند.
او تاکید کرد: مصرف‌کنندگان باید محصولات مورد نیازشان را از فروشگاه‌های معتبر تهیه کنند. این نکته مهم را هم بدانند که قیمت پایین‌تر یک محصول یعنی استفاده مواد اولیه نامرغوب. این در حالی است که داروخانه‌ها به شدت تحت کنترل هستند و به صورت مرتب بازرسی از آنها صورت می‌گیرد بنابراین برای خرید لوازم بهداشتی و آرایشی فضای مطمئن‌تری هستند.
نگاهی به آسیب‌های خطرناک
بوربور هم درباره آسیب‌های خطرناک مواد آرایشی و بهداشتی تقلبی و قاچاق عنوان کرد: آسیب‌های محصولات غیربهداشتی که به اصطلاح در زیر پله‌ها تامین میشود می‌توانند بسیار هشدار دهنده و فاجعه بار باشد. در مسیر استاندارد، تامین چه از شکل تولید چه از شکل واردات احتمال بروز انواع خطاها و عوارض وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به آلودگی‌های میکروبی – قارچی شدید اشاره کرد. این عوارض در محصولات قاچاق بسیار خطرناک‌تر است و می‌توانند آسیب بیشتری برای چشم و لب داشته باشند. پوست بی‌دفاع‌ترین و بزرگترین اندام بدن است و استفاده از محصولات نامرغوب و قاچاق سلامت آن را تهدید می‌کند.
