طایفه‌ای از ایل بختیاری درسرزمین درخت‌های ون
همشهری آنلاین – ثریا روزبهانی: برخی محققان و تاریخ پژوهان علت نامگذاری این محله را به فراوانی درخت ون در این محدوده نسبت می دهند. روایت دیگری در باره نام ده ونک که از زبان اهالی آن شنیده می‌شود این است که گروهی از روستایی به نام ونک در نزدیکی سمیرم که به زبان بختیاری صحبت می کنند، به این منطقه مهاجرت کردند و پس از آن این منطقه به نام ونک شناخته شد.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
«مهرشاد کاظمی»، تهران پژوه، درباره این موضوع می گوید: «ایل بختیاری ۲ شاخه بزرگ به نام‌های چهارلنگ و هفت لنگ دارد. شاخه هفت لنگ تیره بزرگی به اسم عکاشه دارد که یکی از طوایف این تیره، طایفه ونک است. طایفه ونک از ایل بختیاری در دوره‌های مختلف تاریخی به نقاط مختلف کشور کوچ کرده و ساکن شده‌اند. در دوره کریم‌خان زند، ماجرای تبعید کردن ایل‌ها و طوایف متعدد به نقاط مختلف کشور رخ داد؛ از جمله تبعید ونکی‌ها به چابهار یا تبعید گروهی از این ایل به منطقه فراهان از استان مرکزی و البته تبعید گروهی از آن‌ها به محدوده کنونی محله ونک تهران. به همین خاطر یکی از دلایل نامگذاری این محدوده را تبعید شدگان ونکی می دانند.»
اما اینکه ده ونک از چه زمانی بر و بیا پیدا کرد و آبادی و زیبایی اش بر سر زبان ها افتاد باید در تاریخ خاندان مستوفی الممالک جست و جو کرد. «داریوش شهبازی»، تهران پژوه، در باره هویت تاریخی محله ده ونک می گوید: «در دوران حکومت ناصرالدین‌شاه، زمین‌های آبادی ونک بخشی از زمین‌های خالصه یا همان اراضی حکومتی بود. ناصرالدین‌شاه در سال‌های پایانی حکومت خود بخش‌هایی از ونک را به میرزا یوسف‌خان آشتیانی یا همان مستوفی‌الممالک فروخت. در این دوران، اراضی اطراف آبادی ونک پر از تپه ماهور بود. مستوفی‌الممالک برای آبادانی این منطقه دستور داد چند حلقه قنات حفر کنند و باغی بزرگ در آن اراضی بسازند. مستوفی‌الممالک با حفر قنات و کاریزهای بسیار، هر چه توانست بر سرسبزی ونک افزود.»
شهبازی می افزاید: «از آنجا که مستوفی‌الممالک مردی خوش‌نام و مردم‌دار بود، بخشی از زمین‌های ونک را برای ساخت مدرسه و دیگر سازه‌های همگانی، وقف کرد. در مدت کوتاهی باغ مستوفی‌الممالک جای زمین‌های سنگلاخی را گرفت. همچنین به دستور مستوفی الممالک در دل این باغ مکانی هم برای توقف زائران امامزاده داود (ع) ساخته شد. زائران در مسیر رسیدن به امامزاده داود (ع) شب را در این باغ به صبح می‌رساندند و سپیده‌دم راهی فرحزاد و سپس امامزاده داود (ع) می‌شدند. در این دوران بود که نام ونک بیشتر سر زبان‌ها افتاد. مستوفی الممالک بعد از فوتش در جایی که اکنون دانشگاه الزهرا (س) ساخته شده است و پیش‌تر باغ مستوفی نامیده می‌شد، به خاک سپرده شد.»
